کارکرد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آتشکده ها در عصر ساسانی

تلاش حاکمان ساسانی برای استقرار حکومت، ایجاد تحوّلی عمده در نظام حکومتی پیشین و پایه ریزی نظمی نوین بود. بانیان این حکومت، میراث حکومت اشکانی و حکومت های پیش از آن را پیش رو داشتند؛ آنان از یک سو با معنای شاهنشاهی که مرده ریگی از اشکانیان و حکومت های پیش از آن بود و از سوی دیگر با اندیشه های دینی زرتشتی که میراث دودمان های برجای مانده در پارس پس از هخامنشیان بود آشنایی داشتند. کار اصلی فرمانروایان جدید، تلفیق این دو مقوله بود و دین زرتشت این امکان را به آنان می داد، زیرا شاهی و دین را ملازم یکدیگر می دانست و پادشاهی را مطلوب می شمرد که نگهبان دین باشد. دین زرتشت در مقابل این نگهبانی، امکانات ضروری برای استقرار و تداوم پادشاهی را فراهم می نمود؛ یکی از این امکانات، آتشکده ها و به تبع آن کارگزاران آنها بود. شاهان ساسانی به شیوه های گوناگون از این امکان در جهت منافع سیاسی خود استفاده می کردند؛ حکاکی نقش آتشدان بر سکه ها، بنای آتشکده های بسیار و برپایی آتش بهرام در آنها و نیز ویران کردن بتکده ها، کلیساها و دیوخانه ها و تبدیلشان به آتشکده از جملة این اقدامات است. از همین رو بخشی از زندگی شاهان، روحانیون، اشراف و مردم روزگار ساسانی معطوف به آتش و آتشکده بود و مسئلة اصلی این گفتار، بررسی کارکرد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آتشکده ها در دوران ساسانی است.